dinsdag 28 februari 2012

Het geval "Castricum"...

Note: Blog "Hollandse Hufters" is niet meer, onderstaande tekst komt daarvandaan. (c) Hollandse Hufters dus. Kopie gepubliceerd op FYYSF op 7 december 2016.

Volgen we Rutger Castricum. Rutger Jeroen Castricum is in 1979 te Den Haag geboren.
Wie zijn de makers van Geenstijl en wat bezielt hen? Volgen we Rutger Castricum. Rutger Jeroen Castricum is in 1979 te Den Haag geboren. Hij heeft nog een jongere broer. Rutger groeit verder op in Voorschoten. Zijn vader heeft dan een managementfunctie bij de KPN. Rutger volgt het katholieke Adelbert College in Wassenaar en daarna de christelijke Hogeschool Windesheim (School of Media) in Zwolle. Voor deze opleiding doorloopt Rutger een stage bij de regionale publieke omroep RTV Rijnmond. Rutger heeft deze opleiding naar eigen zeggen in 2002 afgerond. Hij is dan 23 jaar.

Daarna vertrekt Rutger naar Rotterdam. Daar is hij enige tijd verslaggever voor de reportagereeks De Achtste Dag onder eindredactie van Frans Bromet voor de Humanistische Omroep en uitgezonden op Ned. 3. Andere verslaggevers zijn: Anneloor van Heemstra, Mark Tuinstra, Esther Prada, Monika Satijn, Milena Boudinova, Esther Ausems, Juliëtte van Paridon en Susan Koenen. Hier maakt Rutger kennis met de eigenzinnige programmamaker Frans Bromet en zijn veel gebruikte documentairevorm “de betrokken reportage” (interactie tussen de geïnterviewde en de programmamaker als aanwezig karakter). Deze vorm zal Rutger later tot zijn handelsmerk maken bij Geenstijl en omroep Powned. Het programma behandelt thema’s als: “Dakloos zijn is een keuze”, “Overlast door buitenlandse krakers” en “Wat doen moslims met kerst?”.

In het voorjaar van 2003 maakt collega Susan Koenen een aflevering voor De Achtste Dag, maar zij laat deze besmuikt inleiden door Rutger. De aflevering begint met een close-up van Rutger, hij draagt een blauwgeruit overhemd en een rode bodywarmer: “...Mijn stem is naar de VVD gegaan, en dat wordt mij hier op de Achtste Dag redactie niet geheel in dank afgenomen. Ik bevind me namelijk in een gezelschap van allemaal linkse rakkers... Ik waarschuw u voor de objectiviteit, want deze maker heeft over het algemeen een flinke linkse bril op”. Gekke Rutger, dan nog maar 23 jaar, staat zich dan al voor op zijn rechtse overtuigingen.

Rutger zal zich toekomstig consequent presenteren als overtuigd VVD’er. Hij spreekt VVD-taal, hij draagt VVD-kleding en hij omringt zich met VVD-vriendjes. Zo onderhoudt hij tot op de dag van vandaag contacten met een vriendenclubje van het deftige Adelbert College waaronder: Fabian de Haan, Sander Huininga, Richard Landman/ Johanna van Toor, Arjan Olsthoorn, Thomas Poelman/ Linda Trooster en Arthur Timmerman. Rutger laat zich graag met hen fotograferen en hij laat geen twijfel over hun comfortabele levensstijl. Rutger en zijn vriendjes hebben het stuk voor stuk van pappie en mammie gekregen. Ze zitten allemaal bij pappie in de zaak of ze hebben na het afronden van hun opleiding vanuit het niets ineens een volwaardig bedrijf. Dat is het milieu van Rutger, bedje gespreid, mondje toe. Rutger en zijn vriendjes hebben nooit risico gelopen en geldgebrek is hen volkomen vreemd. Zij gingen vrijblijvend en zonder enige tijdsdruk door hun opleiding.

Zo is Rutger als twintiger al een uitgesproken VVD’er. Maar als je twintig bent, wat weet je dan nog? Rutger is schijnbaar nooit verteld over sociaal onrecht en moderne maatschappelijke ontwikkelingen. In dat licht bekeken is het denigrerende en decadente toontje van Rutger niet meer geheel onschuldig. Achter die innemende persoonlijkheid en die vriendelijke glimlach gaat een wereldvreemd en vertroeteld kind schuil. Een kind dat geen oog heeft voor de problemen en levensomstandigheden van anderen. Een kind dat zich brutaliteit en arrogantie kan veroorloven, omdat het altijd door de ouders gesteund zal worden.

In 2005 en 2006 is Rutger werkzaam voor RTV Rijnmond. Hij doet dan de presentatie en regie voor de reportagereeks Rutger Leert Stappen. In dit programma verkent hij het uitgaansleven van Rotterdam en omgeving. Rutger heeft de Bromet-stijl dan tot het uiterste doorgevoerd. Hij is zelf voortdurend in beeld. Het gaat over Rutger, brutaal, geestig, maar ook kwetsend. Rutger werkt dan samen met cameraman Ruud Stork die later nog mee zal gaan naar Powned.

In 2006 besluit het weblog Geenstijl om voor het eerst eigen content te produceren. Onder Geenstijl.TV worden korte reportages en filmpjes gemaakt die op het weblog bekeken kunnen worden. Wellicht heeft Geenstijl dan al de ambitie om op termijn een publieke televisie omroep te beginnen. Rutger maakt in november 2006 het eerste item in de stijl van zijn reportages bij RTV Rijnmond. Het camerawerk wordt achtereenvolgens verzorgd door Twan Melssen, Ruud Stork en Dennis Krijgsman. Rutger maakt al snel furore omdat hij steeds het VVD/ PVV-gedachtegoed door laat klinken, maar ook omdat hij gewoon grappig is. Rutger in 2008 (DeStem, Carine Neefjes, 23 augustus 2008): “...Ik wil vooral de lach erin krijgen. Dat geeft mij een lekker gevoel. Mensen verbazen, dat ze 'ooohhh' en 'aaahhh' gaan roepen. Ook op verjaardagsfeestjes ben ik de entertainer. Zo heb ik laatst mijn neefje van 2 'homo' leren zeggen”. Bij Geenstijl blijft Rutger zich voorstaan op zijn rechtse sympathieën. Rutger en zijn echtgenote (een jeugdvriendin van het Adelbert College en tegenwoordig arts aan het Antoni van Leeuwenhoek) hebben samen een zoontje, geboren in 2011.

Rutger is niet al te snugger en hij heeft ook geen universitaire opleiding voltooid. Dat moet op de redactie van Geenstijl toch op zijn minst ongemakkelijke momenten hebben veroorzaakt. Mannen als Marck Burema en Bert Brussen hebben ervoor gewerkt. Zij hebben hun talent door studie verder ontwikkeld. Zij hebben met hun bijdragen Geenstijl tot een tegendraads en veelbesproken weblog gemaakt. Maar Rutger? Rutger is banaal, zonder diepgang en bepaald niet welbespraakt. Rutger in 2005 (Jos van Nierop, Hogeschool Rotterdam): “...Paul de Leeuw is wel een heel groot voorbeeld voor me. Hij heeft ook dat controversiële, confronterende en tegelijkertijd gevoelige“. Rutger in 2009 (SUM, 11 februari 2009): “...Heb je nog andere verborgen talenten? Nee, ik ben wel goed in dingen maar niet echt een uitblinker. Ik houd van sport en fotograferen, maar ik ben eigenlijk het beste in interviewen”. In een uitzending van De Wereld Draait Door van 22 februari 2010 wordt een “Kabinetsquiz” gehouden. Rutger weet geen enkele vraag juist te beantwoorden. En toch wordt Rutger het gezicht van Geenstijl. Dit komt mede door het feit dat de redactie van het weblog zich nog steeds angstvallig achter pseudoniemen verschuilt.

Een totaal gebrek aan feitenkennis en vocabulaire zal er de oorzaak van zijn dat Rutger zich steeds tot dezelfde werkwijze beperkt (ergens tussen "overval- en hufterjournalistiek"). Francisco van Jole in 2012 (De macht van de draaiende camera, Joop.nl, Francisco van Jole, 28 februari 2012): "...Castricum heeft een vaste werkwijze. Hij belt bij zijn slachtoffers aan met een draaiende camera. Die overvaltechniek is in de journalistiek een heel zwaar wapen. Het is intimiderend en agressief. Je weet als slachtoffer meteen dat er geen sprake is van een gelijke strijd. Alles wat je doet kan en zal tegen je gebruikt worden. Dat maakt logischerwijze boosheid bij de geïnterviewde los. Om dat laatste is het PowNews vermoedelijk te doen. Zij vinden dat een mens pas zijn ware aard laat zien als hij zijn zelfcontrole verliest. Het is het mensbeeld van Mondo Cane... De overvaltechniek wordt in de normale journalistiek gebruikt om oplichters, oorlogsmisdadigers en ander gespuis te confronteren, lieden die je niet op een andere manier voor de camera kunt krijgen. Het inzetten van zo’n zwaar journalistiek middel louter om te scoren is in mijn ogen een vorm van machtsmisbruik".

In mei 2007 bereikt Rutger één van zijn vele dieptepunten door onaangekondigd op het privéadres van journaliste Hanneke Groenteman te filmen. Rutger monteert de opnames zodanig dat straat en huisnummer duidelijk zichtbaar zijn. Daarna laat hij de reactie van Groenteman zien die uiteraard kwaad en verontwaardigd is. Rutger heeft geen mededogen, de opname gaat online. Hijgerige scoringsdrang zonder enige nieuwswaarde. In november 2010 belt Rutger met draaiende camera onaangekondigd aan bij het privéadres van Gretta Duisenberg. Hij biedt haar eerst een bos bloemen aan vanwege de internationale dag van solidariteit met de Palestijnse bevolking. Als Duisenberg de bloemen bij haar voordeur aan wil nemen, zegt Rutger: "...Wij dachten, dat is toch voor een antisemiet wel een lekkere dag". Zo is onze Rut.

In 2008 krijgt Rutger “de verpersoonlijking van de verhuftering” zijn moment. PVDA-minister Ella Vogelaar voor Wonen, Wijken en Integratie heeft zich onder Balkenende IV ingezet voor het opknappen van probleemwijken en financiële steun aan islamitische instellingen. Dat is het rechts-populistische Geenstijl niet naar de zin. In april 2008 wordt bekend dat Vogelaar een media-adviseur heeft ingehuurd. Zij weigert echter commentaar. Geenstijl ruikt bloed en Rutger gaat met de camera op pad. Vogelaar weigert weer commentaar, maar Rutger en cameraman blijven haar filmen. De minuten durende stilte van de kant van Vogelaar wordt vervolgens op Geenstijl vertoond. Dit is het voorlopig hoogtepunt uit de carrière van Rutger Castricum.

In november 2009 wordt Powned (publieke omroep voortgekomen uit Geenstijl) een licentie verleend. Vader Roland Castricum is één van de vier leden van de Raad van Toezicht. Rutger dobbert vrolijk voort en pappie houdt zijn handje vast. Rutger wordt verslaggever bij de nieuwe omroep en maakt tot op heden het programma House Ibiza, losjes geïnspireerd op Villa Felderhof en Oh, Oh, Cherso. Opvolgers bij Geenstijl.TV zijn Jelte Sondij en Tom Staal. Dominique Weesie blijft de presentator van Powned.

De arrogantie en hufterigheid van Rutger komt hem soms op pijnlijke kritiek te staan. Marijn Kessels in 2010 (DeJaap, Marijn Kessels, 5 juli 2010): “...Rutger lijdt aan grootheidswaan. Met niets meer dan een roze plofkapmicrofoon, een grote bek en al even zo grote onderkin als toonbeeld van superieure decadentie, biedt hij de gefrustreerde rechtse internetters woorden van valse hoop. De hoop dat zij niet langer naar de linkse propaganda van DWDD hoeven te luisteren, maar dat rechts straks met puberomroep Powned serieus mee zal tellen... Rutger is het toonbeeld van een generatie die oprecht gelooft dat een gemakzuchtige mening ook een waardevolle mening is. Het ligt louter aan de politici dat Henk en Ingrid niet gehoord worden, maar aan hun beperkte wereldbeeld zal het wel niet liggen. Immers: politici zijn zakkenvullers, Francisco van Jole moet deaud en global warming is een hoax. En oh ja, jammer dat Pim er niet meer is... Rutger schreeuwt, klaagt, beledigt, is verongelijkt en ziet lompheid als ultieme verworvenheid van de vrijheid van meningsuiting. Maar bovenal is Rutger een marionet van de Geen Stijl-redacteuren. Politiek zal hem worst wezen, hij wil alleen de twee vraagjes stellen die hij van de redactie ingefluisterd heeft gekregen. Op een weloverwogen antwoord zit hij niet te wachten, want door een chronisch gebrek aan feitenkennis is hij niet in staat tegenspraak te bieden".

Al snel breekt het besef door dat televisie niet hetzelfde is als internet. Rutger in 2010 (Humo Podnews. N.J. 3 december 2010): “...Televisie is gewoon een ander medium, met andere wetten. Op de site schreven we neuken bijvoorbeeld wel eens met een q: neuqen. Dat haalde de druk van zo'n woord af en maakte het grappig. Maar als je het gewoon zo op tv zegt, neuken dus, dan werkt dat natuurlijk niet”. Het duurt wat langer met Rutger voordat hij begrijpt dat dialoog iets anders is dan pest-interviewtjes houden.

In februari 2012 komt Rutger met een boekje over toeristenparadijs Ibiza: “...Met André Hazes meeblèren in een karaokebar” (Mijn Ibiza, Bertram en De Leeuw, 2012). Ter promotie verschijnt hij in enkele radio-programma’s en in het Tv-programma De Wereld Draait Door. Het Vara Tv-programma heeft dan al drie keer eerder aandacht besteed aan Geenstijl/ Powned door gesprek met Dominique Weesie en Rutger (2dec2008, 27mrt2009 en 4nov2009). Presentator Matthijs van Nieuwkerk geeft hen dan serieuze aandacht, en hem kan beslist geen valse stemmingmakerij worden verweten. Op 20 februari 2012 verschijnt Rutger weer in het programma. Andere gasten zijn: Felix Rottenberg, Frenk van der Linden en Jan Mulder. Het gesprek komt eerst op Job Cohen, de politiek leider van de PVDA die dezelfde dag teruggetreden is en in zijn verklaring verwezen heeft naar een "fatsoenlijke samenleving". Rutger lijkt overdonderd en geïrriteerd. Het zweet breekt hem uit en hij vermijdt de dialoog:

MvN: Heb jijzelf het gevoel dat je ook maar een fractie hebt bijgedragen aan de val van Cohen?... 
RC: Natuurlijk! Absoluut!... Ik zeg ook altijd vaak “Ze doen het zelluf hè, die mensen”. Dat zie je bij alle politici die er niet mee om kunnen gaan. 
MvN: Maar jij rook bloed bij Cohen... 
RC: Nouuuw rook bloed, ik wist dit wel ja... 
MvN: Maar het gaat erom, jij weet dat hij jou niet aankan als het om dat interview gaat, die stijl die jij hebt, maar je zocht hem maar op, je wilde hem zien spartelen... 
RC: Ja maar, zullen we het es omdraaien, want ik vind dat zo iemand godsiedorie mij nog wel moet aankunnen. Hij moet jou aankunnen, maar hij moet mij zeker aankunnen daar op straat of in de kamer (regie toont enkele voorbeelden uit Pownews). 
JM: Wat moet je daartegen doen Rutger? Wie doet het wel goed? 
RC: Kijk, alleen al dit instartje daarin zien we gewoon Cohen soms ook gewoon sympathiek vind ik. Ik vind soms ook dat ie leuk lacht. Alstie biertjes voor mij moet bestellen... en de camera draait, nou dat weet je dan en dat doe je dan. En dat doet ie dan soms ineens ook op een hele leuke manier. Alleen de manieren dat het niet leuk was, dat waren er helaas meer, voor Cohen. 
FR (vanuit het publiek): Ik vind dit grote onzin. 
RC: Ah, meneer Rottenberg. Goeiedag! 
FR: Kijk, jij bedrijft cabaret. Dus je speelt op een heel ander veld met Cohen. Ik heb me dus geen moment aan hem geërgerd, hij moet jou gewoon compleet negeren. 
RC: Wat een hoogmoed meneer Rottenberg! Dat zou ik zo niet willen zeggen... Ons programma heet Pownews en dat is een nieuwsprogramma, wij maken daar nieuws en dat nieuws kan u niet aanstaan, kijkt u niet, maar het is wel het nieuws wat wij nieuws vinden, klaar. 
FR: Ja, dat mag je ook doen. 
RC: En daar heeft Cohen dan ook gewoon aan mee te doen... 
FR: Dat is afzeikteevee, en op een hele fatsoenlijke manier gaat hij met afzeikteevee om. 
RC: Ja, dat maakt u ervan. Ja, maar er is hier een generatiekloofje aan de gang en daar moeten we ook niet te moeilijk over doen. Ik vind het ook niet echt... Ik ben er ook wel blij om want het zou pas echt zorgelijk zijn als wij televisie maakten waar u van zat te smullen. 
FvdL: Ik denk dat het meer een fatsoenskloof is eerlijk gezegd. 
RC: Wat zeg je? 
FvdL: Ik denk dat het eerder een fatsoenskloof is, kijk... 
RC: Wie is hij? 
MvN: Frenk van der Linden. 
FR: Dat weet je verdomd goed. 
RC: Ik heb echt geen idee. 
FvdL: Wat interessant zou zijn is als je het nieuws... 
RC: Gaan we het nog over het boek hebben eigenlijk? 
FvdL: Als je er echt nieuws uit zou halen, dan zou dat natuurlijk interessant zijn. Als het nieuws is dat hij niet om kan gaan met die camera, dan heb je dat na twee of drie keer bewezen. Ik zou zeggen, ga daarna dan voor het harde politieke nieuws. Geef ons eens één voorbeeld van een primeur die je in dat opzicht had? 
RC: Nee, maar waarom zou je niet met Cohen constant laten zien dat ie dat niet kan? 
FR: Dat hoort niet bij zijn vak “Omgaan met Rutger Castricum”. 
RC: Dat hoort niet bij zijn vak?! 
FR: Nee, dat hoort echt niet bij zijn vak. 
RC: Nou dan verschillen wij daarin van mening. 
FR: Vind ik ook goed, vind ik helemaal niet erg. 
RC: Dan gaan wij het NU over het boek hebben, dankuwel. 
FR: Nou, ik hoop dat je er veel van verkoopt. 

Het optreden van Rutger krijgt daarna nogal wat commentaar. Rutger wordt als de vertegenwoordiger van “afzeikteevee” en "hufterjournalistiek" gezien en er ontstaat discussie over het feit of dergelijke televisie wel op het Binnenhof thuis hoort. Wat is het volgende? De schoolkrant van Ilpendam eist interview met de premier? André van Duin eist polonaise met de kamerleden van de PVV? Britt Dekker eist foto-reportage met Albayrak? De sympathisanten van Rutger verwijten de makers van De Wereld Draait Door verraad en doen de “fatsoenskloof” gemakshalve af als bekrompenheid.

Op 27 februari 2012 gaat Rutger weer eens met zijn cameraploeg naar een privéadres. Deze keer is columniste Naema Tahir aan de beurt. Zij heeft zich eerder in het televisieprogramma Buitenhof kritisch uitgelaten over “onfatsoenlijke journalisten” en dan kun je verwachten dat dergelijke journalisten je thuis op komen zoeken. De deur wordt, tot verrassing van Rutger, opengedaan door Andreas Kinneging de partner van Tahir die aangeeft niet mee te willen werken. Rutger blijft met draaiende camera voor de deur staan. Kinneging verliest zijn geduld en er ontstaat een duw- en trekpartij. Diezelfde avond twittert Powned voorzitter Dominique Weesie de naam van Kinneging en de naam van zijn werkgever, en dat hij aangifte zal doen vanwege “2x keel dichtknijpen”.

Dominique Weesie interviewt Rutger Castricum in Pownews (27 februari 2012). Op de achtergrond portret van Kinneging, ondertiteling “Kinneging draait volledig door”: 
RC: ’Tis uh, moeilijk te zien dit natuurlijk, je wordt daar heel erg overdonderd, een vreselijk vervelende situatie. Een meneer die uh ja zich niet kan beheersen en losgaat op zowel mijn cameraman als ik, mij twee keer naar de keel greep.
DW: Echt naar de keel?! 
RC: Ja, en uh nou ja, dat is gewoon uh vreselijk überhaupt al, en dan zeker van mensen die de mond vol hebben van fatsoen. Z’n vrouw, waarschijnlijk heeft ie de column ook meegeschreven, daar verdenk ik hem van, ja die staat dan te vertellen dat fatsoen dat moet het zijn, en ik ben dat niet, en ik moet dan geweerd worden uit de Tweede Kamer. En dan zoek je ze op, en dan vraag je alleen “Wat heb je daar gezegd?” want zo’n gekke vraag is dat niet, en “Waar ging dat over, kunnen we het daar even over hebben?”, en dan krijg je zo’n vre-se-lij-ke, nou dan pas ECHT onfatsoenlijke reactie.

Marijn Kessels in 2010 (DeJaap, Marijn Kessels, 5 juli 2010): “...In de ogen van Rutger hebben journalisten louter rechten. Joviaal zijn met Rutger is de absolute norm, en cameraschuwheid is een doodzonde. Wie geen zin heeft om op internet te komen is dubbel genaaid, want staat er toch op, bovendien afgeschilderd als saaie lul dan wel linkse babyboomer. Rutger verafschuwt de grachtengordel, maar ziet er uit als een overjarige, rosé-drinkende corpsbal. Felix Rottenberg is de Goebbels van de PvdA, maar Geen Stijl mag zich wel schaamteloos profileren als spreekbuis van de PVV. Papieren media zijn dode bomen-media, maar voor geld wil Rutger wel wekelijks een meninkje fabriceren in Nieuwe Revu... Rutger heerst in zijn kleine universum van middelbare scholieren met een internetaansluiting tijdens een tussenuur, en verveelde loonslaven die Telegraaf.nl al hebben gecheckt. Paus Rutger regeert, als was hij de plaatsvervanger van de redactiegoden. En zoals gebruikelijk is voor ongelovigen geen plaats, die worden door de valse paus volgens goede traditie meedogenloos geofferd op het altaar des internets".

Hoe moet het verder met onze Rutger? Wat wordt zijn volgende stap? Rutger in 2011 (Nieuwe Revu, 24 mei 2011): “...Als ik niet meer op tv ben? Dan ga ik voor veel te veel geld aan bedrijven uitleggen hoe je met types zoals ik moet omgaan”. Je kunt Rutger nu al boeken bij de Speakers Academy te Rotterdam. Er is nog ruimte, heel veel ruimte.